KEBIJAKAN AL-HAKAM DALAM BIDANG PENDIDIKAN DAN IMPLIKASINYA TERHADAP KEMAJUAN DI ANDALUSIA
Abstract
Pada abad ke-10 Masehi, Andalusia (Spanyol Modern) berada di bawah pemerintahan Khalifah Al-Hakam Al-Mustanshir (961-976 M). Masa ini dikenal seabagai Zaman Keemasan Islam di Andalusia. Penelitian ini bertujuan untuk mengungkap peran Khalifah Al-Hakam Al-Mustanshir dalam perkembangan pendidikan dan kehidupan intelektual di Andalusia di masa pemerintahannya. Al-Hakam seorang negarawan cendekiawan yang sangat konsen terhadap dunia pendidikan dan perkembangan ilmu pengetahuan. Untuk merealisasikan misinya tesebut dia melakukan beberapa kebijakan, yaitu: pengembangan perpustakaan, pendidikan gratis, pengembangan kurikulum, pengajian kitab, pengembangan uiversitas. Kebijakan Al-Hakam tersebut berdampak pada: meningkatnya kesadaran intelektual Masyarakat, perkembangan ilmu pengetahuan, pengaruh terhadap perkembangan zpendidkan di Eropa.
References
Ab� Khal?l, Syauqi. �Ulam� Andalus; �Ibd�atuhum al-Mutamayyizah wa ?ts�ruh� f? al-Nahdhah al-Aurubiyyah, Damaskus: D�r al-Fikr, 2004.
Abu Zaidu, Wadi�. T�r?kh al-Andalus mi al-Fath al-Isl�mi Hatta Suq�th al-Khilafah fi Qurthubah, Amman: al-Ahliyyah, 2005.
Al-�Ab�di, Ahmad Mukht�r. F? T�r?kh al-Maghrib wa al-Andalus, (Bairut: D�r al-Nahdhah al-�Arabiyyah, t. th).
Al-Andalusi, Ab� Marw�n Hayy�n Ibn Khalaf Ibn Hayy�n. al-Muqtabas f? Akhb�r Balad al-Andalus, Bairut: Maktabar al-�Ashriyyah, cet. 1, 2006.
Al-Dhabbi, Ahmad Ibn Yahya Ibn Ahmad Ibn �Umairah. Bughyah al-Multamis fi T�r?kh Rij�l Ahl al-Andalus, D�r al-K�tib al-�Arabi, 1967.
Al-Humaidi, Abu �Abd Allah Muhammad Ibn Futuh Ibn �Abd Allah. Jadzwah al-Muqtabas fi T�r?kh �Ulam� al-Andalus, Tunisia: D�r al-Gharb al-Isl�mi, cet. 1, 2008.
Al-Khat?b. Abu Abdillah Muhammad. al-Ih�thah fi Akhb�r Gharn�thah, al Jazair: Dar al-Amal, 2009.
Al-Khuaithir, Khalid Ibn Sulaiman Ibn �Ali. Juh�d al-�Ulam� al-Muslim?n fi Taqaddum al-Hadh�rah al-Ins�niyyah, Riyadh: Maktabah al-Malik Fahad, cet. 2004.
Al-Maidany, Abd al-Rahman Hasan Janbakah. al-Hadh�rah al-Isl�miyyah Ususuh� wa Was�?iluha wa Shuwar min Tathb?q�ti al-Muslim?n lah� wa Lamah�t min Ta�ts?rih� f? Sairi al-Umam, (Damaskus, Dar al-Qalam: 1998).
Al-Saif, �Abd Karim Ibn �Abd �Aziz. Ru�us Aql�m min T�r?kh Daulah al-Andalus, D�r al-Q�sim.
Al-Sirj�ni, R�ghib. M�zda Qaddama al Muslim�n li al-�?lam: Ish�m�t al-Muslim?n f? al-Hadh�rah al-Ins�niah, Kairo: Mu�assasah Iqra, 2009.
------------ Qishshah al-Andalus min al-Fath ila al-Suquth, Kairo: Mu�assasah Iqra, 2011, cet. 1.
Al-Thaibi, Am?n Tauf?q, Dir�s�t F? T�r?kh Shiqiliyyah al-Isl�miyyah, Tarablus: D�r Iqra, 1990.
Al-Th�kh?, Ahmad Muhammad, Mazh�hir al-Hadh�rah fi al-Andalus fi �Ashar Ban? al-Ahmar, Iskandariyyah: Mu�assasah Syabab al-Jami�ah, 1998.
Al-Tilmisi, Ahmad bin Muhammad al-Muqqari. Nafakh at-Th?b min Ghusn al-Andalus ar-Rath?b, Bairut: Dar Shadir, 1968.
Arselan, Sakib. al-Hulal as-Sundusiyyah f? al-Akhb�r wa al-?ts�r al-Andalusiyyah, Mesir: Mathba�ah al-Rahm�niyyah, cet. 1, 1936.
Aschbach. Joseph, T�r?kh al-Andalus f? �Ahdi al-Mur�bith?n wa al-Muwa??id?n, Kairo: al-Markaz al-Qaumi li al-Tarjamah, 2011.
Carr, Matthew. Al-D?n wa al-Damm Ib�dah Sya�ab al-Andalus, terj. Musthafa Muhammad Abd Allah Q�sim, Abu Dabi: Hai�ah Abu Zhabi li al-Tsaq�fah wa al-Siy�hah, cet. 1, 2013.
Dayy�b, H�mid al-Sy�fi�i. al-Kutub wa al-Maktab�t f? al-Andalus, Kairo: D�r Qub�, 1998.
Farr�j, �Izz al-D?n. Fadhal �Ulam� al-Muslim?n �Ala al-Hadh�rah al-Aurubbiyyah, Kairo: D�r al-Fikr al-�Arabi, 2002.
G.S Colan, al-Andalus, terj. Ibrahim Khursyid dkk, Bairut: Dar Kitab al-Lubnani, cet.1, 1980.
Ham�d, S�z?. Al-Andalus f? al-�Ashar al-Dzahabi, Bairut: D�r al-Nahdhah al-�Arabiyyah, cet. 1, 2009.
Hatamleh, Muhammad Abdo. al-Andalus at-T�r?kh wa al-Hadh�rah wa al-Mihnah, Amman: Faculty of Humanities and Social Sciences, 2000.
------------- Al-�Itid��t al-Ifranjiyyah �Ala Diy�r al-�Arab F? al-Andalus Wa al-Maghrib, Amman: Faculty of Humanities and Social Sciences, 2001.
-------------- Al-Tahj?r al-Qasriy li Muslimi al-Andalus f? �Ahd al-Malik F?l?b al-Ts�n?, �Amman: Kuliyyah al-?d�b al-J�mi�ah al-�Urduniyyah, 1982.
-------------- Mihnah Muslim? al-Andalus �Asyiyyah Suq�th Garn�thah wa Ba�dah�, �Amman: Math�bi� D�r al-Sya�ab, 1977.
Hitti, Philip K. History of The Arab, (New York: Palgrave MacMillan, 2002).
Husein, Muhammad Muhammad. Al-Isl�m wa al-Hadh�rah al-Gharbiyyah, D�r al-Furq�n.
Ibn Fardhi, Abu al-Walid Abd Allah Muhammad. T�r?kh �Ulam� al-Andalus, Tunisia: D�r al-Gharb al-Islami, cet. 1, 2008.
Ibn �Udzari, Ab� al-�Abb�s Ahmad Ibn Muhammad. al-Bay�n al-Mughrib f? Ikhtish�r Akhb�r Mul�k al-Andalus wa al-Maghrib, Tunisia: D�r al-Gharb al-Islami, cet. 1, 2013.
Lam?n, al-N�ji. Rihl�t �Ulama al-Maghribain al-Aqsha wa al-Aushath al-Makkiyah wa ?ts�riha al-�Ilmiyyah mi Khil�l al-Qarn al-S�bi� wa al-Ts�min al-Hijriyaini, Kairo: D�r al-Kalimah, cet. 1, 2016.
Mu�nis, Hasein. Syuy�kh al-�Ashar fi al-Andalus, Kairo: D�r al-Rasy�d, cet. 4, 1997.
Mu�nis, Husein. Ma��lim T�r?kh al-Maghrib wa al-Andalus, Kairo: D�r al-Rasy�d, 1997.
Muqbil, Ridha Said. T�r?kh al-Maktab�t al-Isl�miyyah f? al-Andalus, Tesis Fakultas Adab J�mi�ah al-Manufiyyah, 2001.
Sulaiman al-Askari dkk, al-Andalus: Shafah�t Musyriqah, Kuwait: al-Arabi Magazine, 2004.
S�lim, al-Sayyid �Abd al-�Az?z. al-Mas�jid wa al-Qus�r f? al-Andalus, Iskandariyah: Mu�assah Syab�b al-J�mi�ah, 1986.
------------ Qurthubah H�dhirah al-Khil�fah F? al-Andalus, Iskandariyah: Mu�assah Syab�b al-J�mi�ah, 1986, t. th.
Rustum, Muhammad Ibn Zain al-�?bid?n. Buy�t�t al-�Ilm wa al-Had?ts f? al-Andalus, Bairu: D�r Ibn Hazam, 2009.
Thalas, Muhammad As�ad. Al-Tarbiyyah Wa al-Ta�l?m f? al-Isl�m, Kairo: Mu�assasah Hand�w? Li al-Ta�l?m wa al-Tsaq�fah, 2012.
Copyright (c) 2025 Samsul Bahri, Gt. Muhammad Irhmana Husin, Abdan Rahim

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.